Apartheid Nedir?

“Apartheid” sözcüğü Güney Afrika’da konuşulan Afrikaancada (veya Boer dilinde) “ayrılık” demektir. Ancak sözcük özel olarak 1948-1994 yılları arasında Güney Afrika Cumhuriyeti ile Namibya’nın iktidardaki Ulusal Parti hükûmeti tarafından uygulamaya konulan resmî devlet politikasını imler. Siyasî bir rejim olarak apartheid ırk ayrımcılığına dayalı bir sistemdir. Bu sistem Afrika’da Avrupa kökenli beyazlar tarafından, beyaz ırkın diğer ırklardan üstünlüğü fikrini içeren bir ideoloji ile yürütülmüştür. Apartheid, Güney Afrika'nın ülkenin baskın azınlığı olan beyaz nüfusu tarafından azınlıkçı uygulamalar yoluyla siyasî, sosyal ve ekonomik olarak domine edilmesini sağlayan otoriter bir siyasî kültür olarak karakterize edilmiştir.

Apartheid rejimi Güney Afrika Cumhuriyeti’nde 1948-1958 yılları arasında yasalarla sabitlenerek beyaz ırktan olmayanların vatandaşlık haklarından yararlanmalarında çeşitli kısıtlamalarla sürdürüldü. İlk apartheid yasası 1949 tarihli "Karma Evliliklerin Yasaklanması Yasası"ydı . Buna göre farklı ırklardan kişilerin evlilikleri yasadışı ilan edilmekteydi. Vatandaşların ikamet yerlerinin de ırksal sınıflandırmaya göre belirlendiği sistemde 1960-1983 yılları arasında, 3,5 milyon siyah Afrikalı evlerinden çıkarıldı ve ayrılmış mahallelere yerleşmeye zorlandı. Bu göçe zorlama modern tarihin en büyük kitlesel tahliyelerinden birisi olarak kabul edilir. Bu sosyal tabakalaşma sistemine göre, beyaz vatandaşlar en yüksek statüye sahipti, onları Hintliler ve Renkliler takip ediyor, en altta da Siyah Afrikalılar yer alıyordu.

Apartheid rejimi, Güney Karşı-apartheid Hareketi’ne yol açmış ve daha sonra ülkenin ilk siyahi devlet başkanı olacak olan Nelson Mandela’nın mücadelesine ilham kaynağı olmuştur. Apartheid yasaları 17 Haziran 1991'de yürürlükten kaldırıldı ve 1994’te Mandela yönetiminde Güney Afrika Cumhuriyeti’nde çok ırklı seçimlerin başlamasıyla apartheid rejimi ortadan kaldırılmış oldu.