Metin Erksan, 1 Ocak 1929'da Çanakkale'de doğdu. Sinema dünyasına İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nden mezun olduktan sonra adım attı.
Erksan'ın sinema serüveni, 1950'de Atlas Film için Yusuf Ziya Ortaç'ın "Binnaz" adlı eserini senaryolaştırmasıyla başladı. İlk yönetmenlik denemesi ise 1953 yılında "Karanlık Dünya" filmi ile oldu. Metin Erksan, köy yaşamını ve kırsal kesimin sorunlarını ele aldığı filmleriyle dikkat çekti. Bu filmler, Türkiye edebiyatından esinlenmiş ve toplumsal gerçekçiliği ön plana çıkarmıştır. Erksan'ın filmlerindeki hikayeler, Anadolu’nun toplumsal derinliklerini ve insanlık hallerini yansıtarak izleyicileri etkilemeyi başardı.
Erksan'ın uluslararası alanda tanınmasını sağlayan en önemli filmi "Susuz Yaz" (1964) oldu. Bu film, Berlin Film Festivali'nde Altın Ayı Ödülü' kazandı. "Yılanların Öcü" (1962) adlı filmi de de Carthage Film Festivali'nde birincilik ödülüne layık görüldü.
Türkiye sinemasının altın dönemine damgasını vurmuş usta yönetmen 4 Ağustos 2012'de İstanbul'da vefat etti.
Metin Erksan, kariyeri boyunca birçok yetenekli sinemacı, yapımcı ve oyuncu ile çalıştı. Erksan, Ayhan Işık, Türkan Şoray, Nebahat Çehre ve Ekrem Bora gibi dönemin önemli oyuncularıyla “Acı Hayat” filminde (1962) birlikte çalıştı. Dönemin diğer usta oyuncuları Hülya Koçyiğit ve Erol Taş da “Susuz Yaz” (1964) filminin başrolünde yer aldılar. Erksan oyuncu seçimleriyle filmlerinin etkisini artırdı. Metin Erksan, aynı zamanda yönetmen ve yapımcı olan Halit Refiğ, Memduh Ün ve Osman Seden gibi isimlerle de çalıştı. Bu iş birlikleri, sinemasının gelişimine büyük katkılar sağladı.
Erksan'ın sinemasında toplumsal gerçekçilik akımının etkileri belirgindir. Filmlerinde, köy yaşamının zorlukları, sınıf çatışmaları, insan psikolojisi ve ahlâkî değerler gibi temaları işleyerek gerçek yaşamdan kesitler sunmuştur. Erksan, bu yaklaşımıyla izleyiciyi düşündüren ve sorgulatan bir sinema dili yaratmıştır. Erksan, toplumsal gerçekçiliği sinemasına yansıtırken Kemal Tahir, Yaşar Kemal, Orhan Kemal gibi edebiyatçıların eserlerinden esinlenmiştir. Bu yazarların edebî eserleri, Erksan'ın filmlerinde anlatılan hikayelere derinlik kazandırmıştır. Erksan, aynı zamanda Halit Refiğ'in "Ulusal Sinema" teorisinden de etkilenmiş ve filmlerinde yerel ve millî değerlere dayanarak sanatın yaratıcı bir ifade biçimini ortaya koymuştur.
Türkiye sinemasının öncü isimlerinden Halit Refiğ, Erksan'ın filmlerini oldukça takdir etmiştir. Refiğ, Erksan'ın "Gecelerin Ötesi" (1960) filmini "toplumsal gerçekçilik" akımının en iyi örneklerinden biri olarak değerlendirmiştir. ABD’li yönetmen Martin Scorsese de Erksan'ın "Sevmek Zamanı" (1966) filmini "insana odaklanan bir film" olarak tanımlamış ve bu filmin sinemanın yenilikçi bir yönü olduğunu belirtmiştir. Scorsese, Erksan'ın filmlerindeki toplumsal sorunları anlatma yaklaşımını takdir etmiştir. Scorsese, "Susuz Yaz" hakkında da şunları söylemiştir: “'Susuz Yaz', su kaynaklarının kontrolü üzerinden gelişen gerilim ve dramı harika bir şekilde işler. Film, doğa ve insan arasındaki ilişkiyi muazzam bir derinlikle ele alıyor. Metin Erksan, bu filmde insan psikolojisini ve toplumsal çatışmaları etkileyici bir şekilde anlatıyor.”
Metin Erksan aynı zamanda edebiyatın önemli isimlerinden Attila ilhan ve Oğuz Atay ile de yakın bir ilişki içindeydi. Ancak onun özellikle Kemal Tahir ile yakınlığı sinemasında belirleyicidir. Tahir'ın eserlerinden uyarlanan filmler, Erksan'ın sinema kariyerinde önemli bir yer tutmuştur. Özellikle "Yorgun Savaşçı" (1979) adlı TRT yapımı dizinin yönetmenliğini üstlenen Erksan, bu projede Tahir'in eserine sadık kalarak filmi çekmiştir. Ancak, "Yorgun Savaşçı" dizisi TRT tarafından yasaklanarak filmin kopyaları imha edilmiş ve uzun süre yayınlanmamıştır. Senaryo, Kurtuluş Savaşı dönemi Türkiye'sini ele alırken, dönemin toplumsal ve siyasal çatışmalarını derinlemesine işler. Tarihsel gerçekleri ele alan bir yapım olan filmde yer alan bazı sahneler, özellikle II. Abdülhamid dönemindeki olaylar ve Atatürk'ü olumsuz bir şekilde gösteren sahneler yasaklanmasına gerekçe gösterilmiştir.
Metin Erksan'ın çalışmaları, sadece sinemanın gelişiminde değil, aynı zamanda toplumsal bilinç ve farkındalık yaratmada da büyük bir önem taşır. Erksan, filmlerinde işlediği konular ve karakterlerle, Anadolu insanının dinamiklerini ve sorunlarını derinlemesine ele almıştır. Bu nedenle, Erksan'ın filmleri, sadece birer sanat eseri olarak değil, aynı zamanda toplumsal birer belge niteliği taşır. Onun filmleri ve yaratıcı vizyonu, Türkiye sinemasının uluslararası alanda tanınmasına da katkı sağlamıştır.
Metin Erksan'ın yönettiği filmler:
· 1952: Karanlık Dünya / Aşık Veysel'ın Hayatı
· 1954: Beyaz Cehennem / Cingöz Recai
· 1955: Yolpalas Cinayeti
· 1956: Ölmüş Bir Kadının Evrakı Metrukesi
· 1958: Çakıcı Geliyor / Dokuz Dağın Efesi
· 1959: Hicran Yarası
· 1959: Nehir ve Uygarlık (Belgesel)
· 1960: Gecelerin Ötesi
· 1960: Şoför Nebahat
· 1961: Mahalle Arkadaşları
· 1961: Oy Farfara Farfara
· 1962: Acı Hayat
· 1962: Çifte Kumrular
· 1962: Sahte Nikah
· 1962: Yılanların Öcü
· 1963: Susuz Yaz
· 1964: İstanbul Kaldırımları
· 1964: Suçlular Aramızda
· 1965: Sevmek Zamanı
· 1966: Ölmeyen Aşk
· 1967: Ayrılsak da Beraberiz
· 1968: Kuyu
· 1969: Ateşli Çingene
· 1969: Dağlar Kızı Reyhan
· 1969: İki Günahsız Kız
· 1969: Yılın Kadını Değil
· 1970: Eyvah
· 1970: Sevenler Ölmez
· 1971: Feride
· 1971: Hicran
· 1971: Makber
· 1972: Keloğlan'la Can Kız
· 1972: Süreyya
· 1973: Bir İntihar
· 1973: Dağdan İnme
· 1973: Geçmiş Zaman Elbiseleri
· 1973: Hanende Melek
· 1973: Müthiş Bir Tren
· 1973: Sazlık
· 1974: Şeytan
· 1976: İntikam Meleği / Kadın Hamlet
· 1977: Sensiz Yaşayamam
· 1982: Preveze Öncesi