Franz kitaplı yaşamının gerçek olmadığı duygusu içindeydi. Gerçek yaşamını onunla omuz omuza yürüyenlerin dokunuşunu, onların haykırışlarını özlüyordu. Gerçek olmadığını sandığı şeylerin (bürosunun ya da kütüphanenin ıssızlığında yaptığı çalışmanın) aslında gerçek yaşamı olduğunu sandığı resmi geçitlerinse tiyatrodan, danstan, karnavaldan -başka bir deyişle, rüyadan- başka bir şey olmadıkları bir gün bile aklına gelmedi.
Öğrenimini sürdürürken yurtta kalıyordu Sabina. 1 Mayıs sabahı bütün öğrenciler resmi geçide katılmak üzere erkenden boy göstermek zorundaydılar. Öğrenci görevlileri eksik bulunmadığından emin olmak üzere tüm binayı tepeden tırnağa ararlardı. Sabina helada saklanırdı. Bina ancak tümüyle boşaldığında odasına dönerdi. Görülmemiş bir sessizlik sarmış olurdu çevreyi. Duyulan tek ses düşman bir dünyanın denizinin gürültüsü imiş gibi gelirdi Sabina'ya.
Ülke dışına çıktıktan bir ya da iki yıl sonra, ülkesinin Ruslar tarafından işgalinin yıl dönümünde Paris'te bulunuyordu. Bir protesto yürüyüşü düzenlenmişti, Sabina da katılmak zorunda hissetti kendini. Havaya kalkmış yumruklarıyla genç Fransızlar Sovyet emperyalizmini lanetleyen sloganlar haykırıyorlardı. Sloganlardan hoşlandı, ama şaşkınlıkla onlarla birlikte haykıramadığını gördü. Birkaç dakikadan fazla dayanamadı gösteriye.
Fransız arkadaşlarına bundan söz ettiğinde, kulaklarına inanamadılar: 'Yani ülkendeki işgale karşı savaşmak istemediğini mi söylüyorsun?' Onlara, komünizmin, faşizmin, bütün işgallerin, bütün istilaların ardında çok daha temel, yaygın bir kötülüğün yattığını ve bu kötülüğün havaya kalkmış yumruklar ve dillerinde bir ağızdan haykırılan bir örnek hecelerle uygun adım yürüyen insanlardan oluşan bir resmi geçitte en somut görünümüne kavuştuğunu anlatabilmek isterdi. Ama onlara bunu hiçbir zaman anlatamayacağını biliyordu. Kızarıp bozararak konuyu değistirdi."
Milan Kundera, Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği, İletişim Yayınları, 2008, s.106-7.
