Mizantropi Nedir?

Mizantropi en genel anlamıyla insan türüne karşı duyulan hoşnutsuzluk veya antipatidir. İnsana yönelik hoşnutsuzluk bazen duygulara bazen de kuramsal veya felsefî tutumlara dayanabilir. İnsan davranışları ve insan doğası da mizantropik kişinin (mizantrop veya mizantropist) olumsuz değerlendirmelerine, sevgisizliğine ve güvensizliğine konu olur. Bu açıdan mizantrop, insanın doğasında bulduğu kusurun tüm insanlarca içerildiği kanaatindedir. Böyle olduğu için bazı mizantroplar “insan” kavramına kendilerini de dahil ederken bazıları kendini diğer insanlardan üstün görebilirler. Söz konusu insanî kusurlar, mevcut yaşam tarzının yeniden düzenlenmesi veya kültürün yeniden kodlanması yoluyla değiştirilerek düzeltilebilir. Bu değişiklik mizantorpik kişilerde yıkıcı fikirlerin bir koşulu olabileceği gibi toplumdan kaçma gibi daha pasif tutumların da kaynağı olabilir.

“Mizantropi” sözcüğü kökleri Yunancadaki “μῖσος” (mīsos, nefret) ve “ἄνθρωπος” (ānthropos, insan) kelimelerine dayanan ve 17. yüzyıldan itibaren kullanılmaya başlanan bir isimlendirmedir. Bu isim, çağdaş felsefede insanlığın genel bir olumsuz değerlendirmesine karşılık olarak kullanılmaktadır. Bazı felsefecilerce mizantroplar pozitif ve negatif diye ikiye ayrılmış; pozitif mizantroplar diğer insanlara zarar vermeyi seçen insanlığın aktif düşmanları olarak negatif mizantroplarsa, diğer insanlarda ciddi kusurlar görmelerine rağmen onların iyiliğini isteyen, genelde kendilerini toplumdan tecrit etme yolunu seçenlerdir. Mizantroplar bazen insanların üremekten kaçınması gerektiği görüşü olan antinatalizmi de desteklemektedirler.

Felsefe tarihi açısından bilinen ilk mizantrop örneği Herakleitos’tur. Filozof diğer insanlarla sosyal etkileşimi tercih etmemiş, hayatı yalnız yaşayıp tamamlamayı doğru bulmuştur. Fransız komedya yazarı Molière de Mizantrop (İnsandan Kaçan) isimli bir oyun yazarak 15. yüzyıl Fransa’sında sarayca değerli görülen kibarlıkları ve dalkavuklukları hicvetmiştir.