Şehir Hakkı Nedir?

İlk kez 1968’deki öğrenci olayları sırasında Lefebvre tarafından kullanılan şehir hakkı, basitçe şehrin kullanımı gibi değerlendirilmekten öte şehrin yeniden üretiminde şehir halkının siyasî ve iktisadî süreçlere etki ve katkısını içeren sosyal hakların genel adıdır.

Toplumsal ihtiyaçların dışında kâr amacıyla yapılan yatırımlar, şehirlerdeki kapitalistleşmiş mekânlar kentlerde mekânsal eşitsizlikler yaratarak sistemin çelişkilerini ve içselleşmiş adaletsizlikleri yansıtmaktadırlar. “Varlıklar olarak ‘konumsallığımız’ ya da ‘yerleşikliğimiz’ tıpkı üretim tarzının bir toplumsal yaratım olması gibi, bir toplumsal inşadır. Ve ‘konumsallık’ kim ya da ne olduğumuzu tanımlar” (Harvey, 2012: 244) diyen Harvey kentlerde oluşturulan eşitsizliklere karşı, şehir hakkı kavramına müracaat eder: Kent sakinlerinin, yaşadıkları kente ait haklarını bilme ve mekânın organize edilmesinde karar sahibi olmaları gerekmektedir:

“Şehrin barındırdığı kaynaklara bireysel veya kolektif erişim hakkından çok daha öte bir şeydir: Şehri gönlümüze göre değiştirme ve yeniden icat etme hakkıdır bu.”

Bu hakkın entelektüel bir heves ya da moda gibi anlaşılmaması gerektiğini vurgular ve kaynağının sokaklar, mahalleler ve ezilen insanların yardım çığlıkları olduğunu belirtir. Bireylerin bir şehir denizi içinde çalkalanan monadlara dönüştüğünü yazan Harvey, buna bağlı olarak da şehir hakkının bireysel değil kolektif bir hak olduğunu hatırlatır.

Alıntılar

“Şehrin barındırdığı kaynaklara bireysel veya kolektif erişim hakkından çok daha öte bir şeydir: Şehri gönlümüze göre değiştirme ve yeniden icat etme hakkıdır bu.” (Harvey,2013:44)

Kaynakça

Harvey, David (2012); Sermayenin Mekânları, Terc.: Kıcır,B. vd., Sel Yay.,İst.

Harvey, David (2013); Asi Şehirler, Terc.: Temiz,A.D., Metis Yay.,İst.